Test po stosunku, nazywany również testem postkoitalnym lub pc-testem, stanowi narzędzie laboratoryjne służące do diagnozowania trudności z poczęciem dziecka oraz innych problemów związanych z niepłodnością. Badanie polega na analizie jakości śluzu szyjkowego, pobranego tuż po odbyciu stosunku seksualnego, z uwzględnieniem obserwacji ruchu plemników widocznych w próbce. Współcześnie, choć test nie jest powszechnie stosowany ze względu na jego umiarkowany wpływ na prognozy i planowanie terapii skierowanej na zwalczanie niepłodności, nie można go całkowicie wykluczyć jako narzędzia diagnostycznego.
Rola śluzu szyjkowego w funkcjonowaniu układu rozrodczego kobiety jest nieoceniona. Szyjka macicy, znajdująca się pomiędzy pochwą a macicą, pełni kluczową rolę w procesie rozrodu. Podczas stosunku płciowego nasienie zawierające plemniki dostaje się do pochwy, a następnie przemieszcza się do śluzu wydzielanego przez szyjkę macicy. Śluz ten ma dwa podstawowe zadania – chronić układ rozrodczy kobiety przed możliwymi infekcjami oraz ułatwić ruch plemników w kierunku jajeczka. Wskutek tych procesów, tuż przed owulacją śluz staje się bardziej płynny niż w pozostałych dniach cyklu menstruacyjnego.
Przy prawidłowym przebiegu procesu, plemniki przemieszczają się przez śluz w kierunku macicy, a następnie do jajowodów, gdzie ma miejsce zapłodnienie jajeczka. Niemniej jednak, gdy śluz jest zbyt gęsty, plemniki są nieprawidłowo zbudowane lub martwe, lub w śluzie występują białka zwane przeciwciałami, mogą pojawić się problemy z ruchem plemników, co może prowadzić do problemów z poczęciem dziecka. Test postkoitalny jest jednym z badań, które mogą potwierdzić obecność tego typu zaburzeń.
Pomimo iż obecne znaczenie testu postkoitalnego jest ograniczone, badanie to może okazać się pomocne w diagnostyce niepłodności o nieznanej przyczynie. Szczególnie przydatne jest to badanie w sytuacjach, gdy kobieta ma prawidłowe cykle owulacyjne, jej jajowody są drożne, a analiza nasienia jej partnera nie wykazuje żadnych nieprawidłowości – takie okoliczności mogą wskazywać na potencjalny problem związany ze śluzem szyjkowym. Test po stosunku jest również stosowany, gdy istnieje podejrzenie obecności przeciwciał przeciwplemnikowych u jednego z partnerów, które mogą atakować plemniki i uniemożliwić im dotarcie do komórki jajowej. Badanie PCT może być przeprowadzane także w sytuacji, gdy mężczyzna nie wyraża zgody na badania mające na celu wykrycie przyczyn niepłodności.