Od dnia 1 stycznia 2025 roku, na terenie Polski zostanie wprowadzony system kaucyjny. Ten temat jest coraz bardziej popularny, ponieważ wiąże się z istotnymi zmianami w codziennym życiu Polaków. Poniżej przedstawiamy, jakie będą one oraz na czym dokładnie polegać będzie ten system.
System kaucyjny z punktu widzenia konsumenta, składać się będzie z dwóch kluczowych elementów: kaucji dodawanej do kosztu zakupu produktów pakowanych w opakowania objęte systemem oraz punktów zbiórki tych opakowań, gdzie klient będzie mógł zwrócić je i otrzymać zwrot kaucji. Głównym celem wprowadzenia systemu jest poprawa poziomu recyklingu.
System kaucyjny obejmie:
– jednorazowe butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów (łącznie z pokrywkami i zakrętkami),
– szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra (np. soki lub sosy)
– puszki metalowe do 1 litra (np. napoje, ale również warzywa konserwowe itp.).
Z tej listy można wywnioskować, że kaucja będzie doliczana do dużej ilości produktów. Oznacza to również, że zwrot opakowań do punktów zbiórki może okazać się korzystny finansowo dla konsumentów. Wymagać to jednak będzie od nich zmiany nawyków i dodatkowego wysiłku.
Według propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska przedstawionej pod koniec listopada 2023 r., kaucja na wszystkie opakowania wynosić będzie 50 groszy. Resort uzasadniał to tym, że kwota ta jest łatwa do zapamiętania i społecznie akceptowalna, a jednocześnie nie na tyle wysoka, by klienci rezygnowali z zakupu produktów ze względu na doliczoną kaucję.
Czy ostatecznie zostanie wprowadzona zaproponowana kwota? Na to pytanie jeszcze nie ma odpowiedzi. Maksymalna kwota kaucji jaka może być zgodna z ustawą przyjętą w lipcu 2023 r. wynosi 2 zł. Eksperci zwracają uwagę, że wysokość kaucji ma duże znaczenie dla efektywności całego systemu – powinna być ustalona na poziomie motywującym konsumentów do zwrotu pustych opakowań. Producentom może również zależeć na wyższej kaucji.
Złożoność systemu może wynikać również z faktu, że przepisy wprowadzające system kaucyjny przewidują doliczanie VAT do kaucji za butelki szklane (tylko te). W praktyce oznacza to, że dla konsumenta rzeczywista wysokość kaucji za ten rodzaj opakowania będzie wyższa. Podatek nie będzie doliczany do kaucji za butelki plastikowe i puszki. Eksperci alarmują, że obecne przepisy są niespójne z dyrektywą, co może stanowić problem w rozliczeniu podatku przez producentów napojów butelkowanych. Apele o zmiany w przepisach są głośne.
W miejscach o powierzchni powyżej 200 m kw., będą obowiązkowo umieszczane punkty zbiórki opakowań. Mniejsze placówki mogą zdecydować się na przystąpienie do systemu dobrowolnie. Wrzucając opakowania do punktów zbiórki, klienci będą mogli odzyskać kaucję. Ważne jest, że będzie można to zrobić w dowolnym sklepie posiadającym taki punkt, bez potrzeby okazywania paragonu. Kaucje, które nie zostaną odebrane, będą przeznaczone na finansowanie systemu kaucyjnego.