Olejek kolendrowy jest wszechstronnym składnikiem, który można wykorzystać w wielu dziedzinach – od zdrowia przez urodę aż do gotowania. Jego unikalny aromat może nie być dla każdego, ale na pewno przyciągnie uwagę tych, którzy uwielbiają intensywne ziołowe zapachy oraz egzotyczne smaki azjatyckiej kuchni. Skąd pochodzi wartość olejku kolendrowego i jak go używać?
Kolendra siewna (Coriandrum sativum) to roślina przyprawowa ceniona na całym świecie, typowa dla krajów południowej Europy, północnej Afryki i Azji. Jest rozpoznawalna dzięki swoim pierzastym liściom i zapachu przypominającym nieco pluskwę, a także jasno- lub ciemnobrązowym owocom. Te ostatnie są od wieków cenione za swoje właściwości – starożytni Chińczycy wierzyli, że zapewniają nieśmiertelność, podczas gdy w średniowieczu były używane jako afrodyzjak. Hipokrates zalecał je również do celów leczniczych, a tradycyjna medycyna ziołowa wykorzystuje je w leczeniu problemów żołądkowych, bezsenności, stanów lękowych i do walki z wysokim poziomem glukozy we krwi. Dzisiaj nasiona kolendry są przede wszystkim składnikiem popularnych mieszankach przypraw.
Olejek kolendrowy można otrzymać na dwa sposoby, w zależności od części rośliny wykorzystywanej do jego produkcji – z liści lub nasion Coriandrum sativum. Olejek uzyskany z nasion jest bardziej popularny dzięki swojemu balsamiczno-ziołowemu, nieco słodkawemu aromatowi i szerokiemu zakresowi zastosowań. Nasiona zawierają około 3% frakcji olejowej (głównie kwasu petroselinowego), ale ilość olejku, który można z nich uzyskać, zależy głównie od metody produkcji.
Popularnym sposobem pozyskiwania oleju z kolendry jest destylacja parowa z użyciem dojrzałych i wysuszonych owoców. Niestety, wysoka temperatura może niszczyć niektóre ciepłolubne związki, co obniża zdrowotny potencjał olejku. Alternatywną metodą jest ekstrakcja za pomocą rozpuszczalników, takich jak heksan i etanol, która również prowadzi do redukcji korzystnych składników. Obecnie za najbardziej efektywną i ekologiczną metodę pozyskiwania olejku z nasion kolendry uważa się ekstrakcję przy użyciu superkrytycznego dwutlenku węgla, chociaż jest ona stosowana na niewielką skalę.
Skład olejku kolendrowego, podobnie jak innych olejków eterycznych, bardzo zależy od pochodzenia surowców, warunków uprawy kolendry i metody ekstrakcji. Mimo to, głównym składnikiem olejku kolendrowego jest zawsze linalol, który może stanowić od 40 do 87% zawartości olejku. Linalol to terpen o silnych właściwościach zapachowych, dobrej zdolności maskowania nieprzyjemnych zapachów oraz wyjątkowych właściwościach bakteriobójczych, antyseptycznych i owadobójczych.
W różnych olejkach kolendrowych można również znaleźć ponad 30 innych substancji. Do najważniejszych należą gamma terpinen (7-14%), o silnym działaniu przeciwutleniającym, octan nerylu (2-14%), o kwiatowo-owocowym aromacie, alfa-pinen (1-7%), terpen o bardzo efektywnym wchłanianiu i działaniu antybiotycznym, przeciwzapalnym, wspierającym procesy pamięciowe oraz wpływającym pozytywnie na receptory neuroprzekaźnika GABAA, oraz p-Cymen (1-4%), monoterpen o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwrakowym, przeciwzapalnym i przeciwlękowym.