Z ogromem dostępnych na rynku leków przeznaczonych na różnego rodzaju dolegliwości, od przeziębień i gryp, aż po bóle specyficznej etiologii, łatwo jest zapomnieć o potencjalnym zagrożeniu płynącym z ich łączenia. Wielu z nas ma w domu całą gamę medykamentów – od podstawowych po specjalistyczne, przepisywane przez lekarzy dla pacjentów wymagających szczegółowej opieki farmakologicznej. Wydaje się nam, że są one bezpieczne, jednak nie zdajemy sobie sprawy, że nawet najprostszy lek może stać się niebezpieczny w interakcji z innym preparatem. Dlatego istotne jest, by poznać, które substancje nie powinny być ze sobą łączone.
Mieszanina aktywnych składników używanych w medycynie ma na celu poprawę naszego samopoczucia lub złagodzenie objawów towarzyszących różnym schorzeniom. Jednakże, gdy łączymy je z innymi substancjami – zarówno naturalnymi jak i syntetycznymi – mogą one działać inaczej niż zakładano: słabiej, silniej bądź wywoływać niepożądane i szkodliwe dla zdrowia reakcje.
Interakcje leków możemy podzielić na trzy główne typy. Pierwszy z nich dotyczy interakcji międzylekowych – zjawiska obecnie bardzo często obserwowanego. Ryzyko negatywnych reakcji rośnie proporcjonalnie do liczby jednocześnie przyjmowanych preparatów. Według badań, już cztery różne leki spożywane równocześnie mogą znacznie zwiększyć prawdopodobieństwo pojawienia się niepożądanych efektów. Co więcej, statystyki amerykańskie informują, że aż 64% wszystkich wizyt u lekarza kończy się wypisaniem recepty.
Drugim typem interakcji są te, które mają miejsce między lekami a pożywieniem lub napojami. Wiele składników naszej diety ma specyficzny wpływ na nasz organizm – na przykład stymulująca kofeina czy wpływający na percepcję alkohol. Ich działanie może wzajemnie się wzmacniać lub przeciwdziałać, zmniejszając w efekcie terapeutyczne działanie leku, a w skrajnych przypadkach prowadząc do bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia i życia.
Ostatnim rodzajem interakcji są te, które zachodzą między lekami a konkretnymi schorzeniami. Na przykład, osoby cierpiące na nadciśnienie, nowotwory czy choroby nerek mogą nie być w stanie stosować niektórych leków. Mało kto wie, że np. powszechnie uważany za bezpieczny ibuprofen nie powinien być podawany osobom z astmą ani tym z problemami nerkowymi!
Interakcje między lekami mogą powstawać na różne sposoby. Czasem chodzi o dynamikę – różne preparaty oddziałują na te same receptory, prowadząc do efektu synergistycznego (zwiększone działanie) lub antagonistycznego (przeciwdziałanie). Innym razem problemem jest kinetyka, czyli sposób, w jaki jedna substancja wpływa na absorpcję, dystrybucję, metabolizm lub wydalanie drugiej. Przykładem takiego scenariusza jest równoczesne przyjmowanie tabletek na zgagę sprzedawanych bez recepty oraz leku na HIV. Węglan wapnia obniża stopień absorpcji leku przeciw HIV, co negatywnie wpływa na skuteczność terapii. Z kolei niektóre sterydowe leki przeciwzapalne mogą ograniczać funkcję wątroby i tym samym redukować wydalanie litu, stosowanego w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej.
Mimo że większość interakcji jest łagodna i najwyżej obniża skuteczność leczenia jednym lub drugim preparatem, istnieją również pozornie niewinne kombinacje, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia!